Filtracja kasetowa

Współczesne rozwiązania filtracji sygnowane przez licznych producentów, pozwalają nam uzyskać bardzo dobrą jakość wody w naszych akwariach.  Za pomocą gotowych, dostępnych na sklepowych półkach filtrów, w prosty i szybki sposób możemy rozwiązać filtrację w akwarium. Jednakże, coraz częściej życie akwarysty-pasjonata pokazuje, że gotowe rozwiązania w mniejszym, czy większym stopniu nie do końca spełniają indywidualne oczekiwania. Powodów może być wiele, począwszy od oczekiwań w zakresie głośności danego rozwiązania, poprzez gabaryty filtra (powiązane z gabarytem akwarium, bądź np. miejscem w szafce), dalej – poprzez cenę, itd. itd.
W efekcie powyższego, potrzeba stworzenia rozwiązań indywidualnych, przekłada się wprost na wymyślanie nowych rozwiązań filtracyjnych oraz konstruowanych ich, a w późniejszym etapie – dalsze modernizowanie tychże rozwiązań w domowych, niekomercyjnych warunkach. Jednym z takich rozwiązań filtracji „domowej roboty” jest filtracja kasetowa, potocznie nazywana „kaseciakiem” i temu rodzajowi filtra będzie poświęcony niniejszy artykuł.

Filtracja kasetowa to nic innego, jak moduł filtracyjny (kaseta, najczęściej w kształcie prostopadłościanu), którego główna zasada działania polega na tym, że woda akwariowa filtrowana jest w zespole filtracyjnym (kasecie), umieszczonym wewnątrz zbiornika. Oznacza to, iż woda nie wychodzi poza obręb akwarium, jak to ma miejsce na przykład w filtracji kubełkowej, narurowej, czy też filtracji opartej o tak zwane sumpy. Jest to niewątpliwie zaletą dla tych akwarystów, którzy przede wszystkim nad wyraz cenią sobie bezpieczeństwo eksploatacji akwarium poprzez minimalizację ryzyka wycieku wody do pomieszczenia, w którym akwarium jest zainstalowane. Kolejną zaletą filtra kasetowego, jest w pewnym sensie dowolność projektowania / dostosowywania kasety względem potrzeb akwarysty odnoszących się wprost do zakładanego zbiornika biotopowego. Precyzując poprzednie zdanie, konstruując kasetę filtracyjną, możemy w niej zaprojektować sobie filtrację mechaniczno-biologiczną, czy też rozszerzyć funkcję o filtrację chemiczną (np. umieszczając absorber azotanów), bądź też w taki sposób zaprojektować kasetę, aby schować w niej także grzałkę. A zatem, do dzieła!

Niewątpliwie pomocne w zaprojektowaniu i budowie kasety filtrującej, będzie przeanalizowanie kilku aspektów, indywidualnych dla naszego projektu oraz wprost powiązanych z celem, jaki chcemy uzyskać decydując się na ten typ filtracji.

Jaką wielkość ma zbiornik, w którym chcemy zainstalować kaseciaka.
Ten aspekt ma o tyle istotne znaczenie, że filtry kasetowe są relatywnie szerokie (ich szerokość determinowana jest przez wymiar pompy stosowanej do napędzania obiegu wody). Minimalna szerokość kasety to około 9cm. W tak szerokiej kasecie jesteśmy w stanie umieścić pompę np. firmy Atman At 306 o projektowanym przepływie 2000 l/h. Chcąc uzyskać większy przepływ, należy się rozejrzeć za nieco wydajniejszą (często większą gabarytowo) pompą, a to z kolei skutkuje poszerzeniem kasety. Nie zawsze bowiem nasze akwaria są na tyle głębokie, aby móc poświecić trochę miejsca na kaseciaka (tu dochodzimy do cienkiej granicy, jaką jest balansowanie decyzyjne czy jeszcze kaseta, czy już porządny kubełek zewnętrzny, a może narurowiec zbudowany w oparciu o bardzo wydajną pompę, bądź dwa równoległe układy narurowe na dwóch niezależnych pompach). Wróćmy jednak do tematyki artykułu, czyli filtra kasetowego. Posłużmy się zatem przykładem akwarium o wymiarach 80cm x 35cm (głębokość) x 45cm (wysokość), czyli akwarium o pojemności 126 litrów brutto. Pierwsza grupa Malawistów powie, że jest to zbyt małe akwarium dla naszego biotopu. Jest też druga grupa, czyli Malawiści, którzy taki litraż uznają za jak najbardziej właściwy dla jednego haremu niewielkiej Mbuny, np. Chindongo Saulosi w układzie jednosamcowym. Ja zaliczam się do tej drugiej grupy, a budowę kaseciaka dla zbiornika o wyżej wspomnianych parametrach będę Wam prezentował krok po kroku, właśnie na przykładzie swojego akwarium.

Jaki rodzaj filtracji ma realizować kaseta oraz jakie funkcje dodatkowe mają zostać uwzględnione w projektowaniu komór kaseciaka.
W niniejszym artykule omawiam kasetę, która łączy w sobie funkcje filtracji mechanicznej, filtracji biologicznej oraz podgrzewania wody. Można rozbudować kasetę o dodatkową komorę, w której zamontujemy blok absorbera np. azotanów (NO3) lub fosforanów (PO4).

Przejdźmy teraz do budowy filtra kasetowego i omówienia zasady jego działania.

Materiały i narzędzia potrzebne do budowy kasety.

1. Formatki ze spienionego pcv, docięte laserowo na zadany wymiar.
Nie podaję wymiarów formatek, gdyż zależne one są od tego, jakie funkcje ma oferować nasza kaseta oraz jaką pompę zastosujemy. Dla dużych akwariów będzie konieczne zastosowanie mocniejszej pompy, a więc szerokość i długość kasety może ulec zwiększeniu względem tej, którą prezentuję w niniejszym artykule. Formatki można zamówić np. w sklepie http://plyty.fabertec.pl/ lub innym oferującym bezpieczne dla naszych ryb spienione pcv. Bezpieczne, tzn. nieemitujące do wody żadnych nieczystości chemicznych. Do klejenia kaseciaka wystarczą formatki o grubości 3mm.

Źródło: plyty.fabertec.pl 

2. Klej sekundowy.
Ja używam kleju CosmoPlast500, ale można też użyć tzw. klej kropelka. Technika klejenia polega na „złapaniu” w trzech-czterech punktach klejonych elementów, następnie po utrwaleniu spoiny punktowej rozprowadzić należy minimalną ilość kleju (np za pomocą wykałaczki) wzdłuż całej klejonej linii. Zalecam robić to od strony wewnętrznej kasety, dzięki czemu ewentualne zacieki nie będą widoczne. Pozostawić do schnięcia na kilka minut. Nie należy martwić się ewentualną delikatną nieszczelnością spoin, gdyż z czasem te szczelinki zostaną zapchane przez materię pływającą w akwarium. Ponadto, kasetę mamy zainstalowaną w zbiorniku, więc w tym przypadku nieszczelność spoin nie jest dla nas żadnym zagrożeniem i ryzykiem zalania pomieszczenia.

Źródło: Internet.3. Nożyk techniczny bądź modelarski z ostrzem odpornym na złamania.
Za pomocą nożyka wycinamy otwory wlotowe do kasety na bocznej ściance. Ja używam nożyka Magnusson, dostępnego w marketach budowlanych

Źródło: Castorama.

4. papierowa taśma malarska (lub inna, łatwoodrywalna, za pomocą której złączymy na roboczo elementy kasety)

Źródło: Castorama.

Poniżej prezentowany jest filtr kasetowy klejony bezpośrednio do tła ze spienionego pcv. Plusem takiego rozwiązania, jest zapobiegnięcie wypieraniu przez wodę lekkiej konstrukcji kasety o wysokim stopniu wyporności tworzywa jakim jest spienione pcv. Kaseta filtra przyklejona jest do tła, które z kolei wzdłuż całej górnej linii krawędzi dociskane jest przez pokrywę akwariową (w moim przypadku jest to aluminiowa pokrywa, której rant wewnętrzny wystaje około 5mm poza krawędź szyby akwariowej, dzięki czemu dociska tło ze spienionego pcv grubości 3mm. Poniżej zdjęcie przedstawiające omawiane rozwiązanie.
Tło wraz z doklejoną kasetą posadowione jest na dnie akwarium i dochodzi do samej korony pokrywy.

Źródło: autor.

Z wypornością dodatkowo pomaga nam uporać się na ogół dość ciężka pompa, która napędza całą kasetę, jak i złoże biologiczne umieszczane na dnie kasety (ja użyłem 0,5 – 0,6 litra ceramiki). Jeśli zdecydujemy się zamontować w kasecie grzałkę, ona także wpłynie na dociążenie naszego filtra. Minusem trwałego montażu kasety do tła jest całkowity brak mobilności kasety względem tylnej ściany akwarium. Oznacza to, że nie będziemy mogli dowolnie przesuwać kasety w przypadku niewłaściwej cyrkulacji wody w zbiorniku. Zatem, jeśli decydujemy się na trwałe klejenie kasety do tła, musimy zawczasu przewidzieć i zaprojektować aranżację naszego zbiornika (rozmieszczenie kamieni), z jednoczesnym uwzględnieniem kierunku cyrkulacji.
Przykład obiegu wody w zastosowaniu kasety trwale przyklejonej do tła z uwzględnieniem aranżacji zbiornika prezentują poniższy rysunek oraz zdjęcia.

Żródło: autor.

Źródło: autor.

Źródło: autor.
Możemy też wybrać wariant kasety mobilnej, wówczas, naszemu kaseciakowi należy dokleić „plecy” i wykonać dodatkowe elementy mocujące/podwieszające kasetę np. do krawędzi akwarium, bądź wzmocnienia wzdłużnego. Najlepiej użyć do tego dociętego w odpowiedni sposób spienionego pcv (unikamy materiałów nieprzystosowanych do trwałego kontaktu z wodą, w szczególności korodujących, rozpuszczających się, itd.).

Kontynuując wątek budowy kasety, posłużę się zdjęciami prezentującymi budowę kasety. Na zdjęciu naniesiono kierunek przepływu wody przez kasetę oraz oznaczono cztery główne sekcje filtra.
Sekcja 1: Komora śmieciowa z grzałką. Tutaj zasysane i zatrzymywane są nieczystości (odchody ryb, resztki pokarmu) oraz podgrzewana jest woda. Bardzo ważne jest, aby prawidłowo umieścić otwory wlotowe względem podłoża / piasku w akwarium. Otóż, moja kaseta została zbudowana na całej wysokości akwarium, tj. od samego dna aż do krawędzi górnej. Takie rozwiązanie powoduje, że dobierając wysokość otworów wlotowych należy wziąć pod uwagę grubość warstwy piasku (ja przyjąłem, że będzie to 3 cm). Następnie dodałem 2-2,5cm odstępu od linii piasku i wykonałem otwory wlotowe na wysokości około 5 – 5,5 cm od dna kasety.
Sekcja 2: Filtracja mechaniczna za pomocą gąbki ppi 45 (zastosowałem gąbkę o grubości 4 cm, wsuwaną w prowadnice wykonane z pasków spienionego pcv). Gąbkę dociąłem na szerokość 97mm, czyli tyle, ile wynosi szerokość bocznych ścianek kasety. Tak docięta gąbka, wsuwa się w prowadnice z lekkim oporem i nie wypada pod wpływem naporu przepływającej przez nią wody.
Sekcja 3. Komora grodziowa – wyrównująca.
Sekcja 4. Filtracja biologiczna – na dnie komory układamy złoże biologiczne, najlepiej w siateczce przelotowej. Ułatwi to w razie potrzeby szybkie wyjęcie złoża bez konieczności wybierania po kolei krążków ceramiki czy ziaren innego złoża (matrix, lawa, itd.). Dla poprawieniu przepływu wody przez złoże, można je położyć na ruszcie wysokości 1cm wykonanym np. z kratki plastikowej stosowanej w hodowli ptactwa, bądź innej która zapamiętuje gięcia. Aby zminimalizować drgania pompy, położyłem na złożu biologicznym gąbkę ppi10.
W tym miejscu należy podkreślić, że niezmiernie ważne jest solidne zamontowanie rurek wylotowych wyprowadzających wodę z pompy. Zastosowana przeze mnie pompa Atman At306 posiada fabryczny trzpień, umożliwiający montaż rurek bądź węża. Należy jednak pamiętać, aby w przypadku zastosowania węża, był on szczelnie nachodzący na króciec/nypel nie zsuwający się. Dla zwiększenia bezpieczeństwa można zastosować obejmę zaciskową na wąż, uważając, aby nie docisnąć za mocno i nie doprowadzić do pęknięcia króćca pompy.

Źródło: autor.

Ten sam układ komór w widoku z góry, w działającym akwarium.

Źródło: autor.
U dołu widoczny zasys kasety oraz rozkład poszczególnych jej komór / sekcji.

Źródło: autor.
W ściance oddzielającej gąbkę od komory pompy naciąłem dodatkowe otwory poprawiające przepływ pomiędzy komorami, zapobiegające różnicy poziomów wody w poszczególnych sekcjach kasety.

Źródło: autor.

W tym miejscu odpowiedź na pytanie dotyczące zasady działania filtra kasetowego nasuwa nam się sama. Otóż, widzimy, że cały układ napędza pompa, wymuszająca przepływ wody przez kasetę. Woda zasysana jest do kasety przez wycięte otwory wlotowe w bocznej ściance. Dalej, woda przepływa przez komorę śmieciową w której zainstalowana jest grzałka podgrzewająca wodę. Następnie woda przepływa przez gąbkę i oczyszczona wpływa do komory w której poddawana jest filtracji biologicznej. Pompa umieszczona na końcu układu kasety wypompowuje przefiltrowaną wodę do zbiornika.
Kasetę w łatwy sposób można „ukryć’ poprzez skierowanie strumienia światła na przednią szybę, w efekcie powstanie zaciemnienie tylnej ścianki akwarium i kasety. Na potrzeby zdjęć oświetlenie skierowano na kasetę.
Z czasem, tło oraz kaseta zostanie pokryta glonami, dzięki czemu całość zleje się w jedno i nie będzie rzucało się w oczy. Dodatkowo, kasetę można zakryć wyższymi kamieniami, pamiętając o zachowaniu prawidłowej cyrkulacji wody.

.
Źródło: autor.

Źródło: autor.

Krystalicznie czysta woda po czterech dniach pracy kaseciaka z gąbką ppi45, bez stosowania jakichkolwiek klaryfikatorów i uzdatniaczy chemicznych.

Źródło: autor.

Podsumowując, filtr kasetowy jest rozwiązaniem relatywnie łatwym do realizacji. Przy niewielkich nakładach pracy i środków pieniężnych, możemy uzyskać bardzo wydajną, kompleksową i bezpieczną filtrację wody w naszym akwarium. Co więcej, to my decydujemy o tym, jakie funkcje ma posiadać nasz kaseciak oraz jakiej ma być wielkości.

  luck83